Nie da się ukryć, że ból porodowy jest jednym z najsilniejszych rodzajów bólu, jakiego w naturalnych warunkach może doświadczyć człowiek. Ma charakter trzewny, rozlany. Każda kobieta odczuwa go inaczej i jest to kwestia bardzo osobnicza. Jedne rodzące porównują go do bólu menstruacyjnego, a inne opisują jako rozrywający. Ból porodowy różni się w zależności od fazy porodu i często jest początkowo mylony ze skurczami Braxtona-Hicksa.
Bóle porodowe pojawiają się w pierwszej fazie porodu na skutek rozciągania się szyjki macicy, która zaczyna się znacznie rozwierać. Występują w dolnej części brzucha. Typowa jest dla nich regularność oraz stopniowe nasilenie się. Akcja porodowa inicjowana jest przez dwa hormony: oksytocynę i prostaglandynę. Ból porodowy można rozpoznać po tym, że nie ustępuje po kąpieli w ciepłej wodzie. Nie da się go złagodzić również za pomocą ruchu. Niektóre ciężarne czują jednocześnie twardnienie i napinanie w dole brzucha. Część odczuwa również silne bóle w krzyżowym odcinku kręgosłupa.
Pierworódki mylą bóle porodowe z bólami przepowiadającymi, zwanymi również skurczami Braxtona-Hicksa. Są one nieregularne, ustępują po zmianie pozycji i wynikają z przygotowania macicy do porodu. Zazwyczaj pojawiają się po 20. tygodniu ciąży.
Poród dzieli się na kilka następujących po sobie etapów:
Czas trwania porodu jest kwestią osobniczą. Zazwyczaj jest dłuższy u pierworódek niż u wieloródek. Orientacyjnie podaje się, że pierwszy poród zwykle zajmuje od 6 do 12 godzin. Pełne rozwarcie szyjki macicy podczas porodu wynosi 10 centymetrów. Do szpitala należy udać się, kiedy skurcze występują co 5-7 minut.
Bóle porodowe obejmują przede wszystkim I i II etap porodu. Mimo że skurcze nie ustają, to kobieta nie odczuwa tak silnego bólu porodowego podczas wydalania łożyska i w pierwszych godzinach po porodzie. Na I etapie porodu ból odczuwa się za pośrednictwem splotów miednicy i podbrzusznych w segmentach Th10-L2 rdzenia kręgowego. Na ostatnim etapie porodu ból odczuwany jest w odcinku S2–S4 kręgosłupa, kiedy pojawia się parcie.
Czasami bóle porodowe są poprzedzone innymi objawami jak wymioty, biegunki, odejście czopa śluzowego oraz zwiększenie ilości śluzu. Odejście wód płodowych nie zawsze ma miejsce na początku I etapu akcji porodowej. Czasami zdarza się to dopiero pod jej koniec. Czasami też wody płodowe nie odchodzą od razu, a sączą się w sposób powolny. Jeśli szyjka rozwarta jest na 3–5 cm, bóle stają się częstsze i mogą pojawiać się co 10 minut. Wraz z postępem rozwarcia częstotliwość skurczów się zwiększa. Poza nudnościami ciężarna może odczuwać suchość w ustach. Ból ustępuje wraz z przyjściem dziecka na świat.
Istnieją pewne naturalne metody łagodzenia bólu, które są bezpieczne dla matki i dziecka oraz nie spowalniają akcji porodowej. Najbardziej zalecane są techniki relaksacyjne, które uwzględniają głębokie oddychanie za pomocą przepony. Dostarcza ono tlenu matce i dziecku, a także uspokaja rodzącą. Dobrym rozwiązaniem jest masowanie odcinka krzyżowego kręgosłupa lub określonych odcinków na stopach i dłoniach. Lekką ulgę można również odczuć dzięki ciepłej kąpieli. Nie wpływa ona na akcję porodową i zwiększa ukrwienie miednicy.
Największą popularnością cieszy się znieczulenie zewnątrzoponowe. Ma ono jednak pewne wady, ponieważ zwiększa ryzyko bólów głowy lub kręgosłupa, może spowalniać akcję porodową. Ważne jest, aby na tym etapie monitorować stan zdrowia matki i dziecka. Znacznie rzadziej stosowany jest gaz rozweselający podawany drogą wziewną, a także przezskórna elektryczna stymulacja (TENS) – polecana w początkowej fazie porodu.
