Laktacja to proces wydzielania mleka. Możesz się spotkać również z określeniem „w okresie laktacji”, czyli w całym okresie, w którym karmisz swoje dziecko.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca:
Autorytety medyczne nie wskazują, do kiedy możesz karmić piersią.
Mleko kobiece jest niezwykle cenne nie tylko dla noworodka, ale również dla dziecka powyżej 1. roku życia. Pełny skład mleka kobiecego nie został jeszcze zbadany, a więc żadna mieszanka nie jest w stanie go zastąpić.
Karmienie należy zacząć w pierwszej godzinie życia dziecka. Z wyjątkiem pierwszych 12 godzin życia dziecka, we wczesnym okresie karmienia piersią powinnaś przystawiać noworodka do piersi:
Powinnaś karmić „na żądanie” – gdy dziecko sygnalizuje głód: otwiera buzię, wysuwa język, kręci głową czy ssie paluszki. Jeżeli noworodek śpi, obudź go do karmienia po 3–4 godzinach, licząc od początku ostatniego karmienia.
Nie ma potrzeby, żebyś wprowadzała mleko modyfikowane. Twój własny pokarm nie traci wartości odżywczych, dalej jest podstawą żywienia niemowlęcia. W tym wieku dziecko spożywa już także inne produkty uzupełniające, takie jak warzywa, owoce, mięso czy kasze.
Aby zapewnić odpowiednią ilość mleka, dalej powinnaś karmić niemowlę zwykle 6-8 razy na dobę. Gdy dziecko ukończy pierwszy rok życia, liczba karmień jest niższa: do 3-5 razy na dobę. Pamiętaj jednak, że w tym czasie stanowią już istotną część jadłospisu dziecka.
Karmienie piersią nie powinno ci sprawiać bólu. Ból jest często oznaką, że noworodek jest nieprawidłowo przystawiony do piersi, przez co chwycił ją zbyt płytko. Może wówczas ranić brodawkę.
Skorzystaj z pomocy doświadczonej położnej podczas porady laktacyjnej, która pokaże ci, w jaki sposób prawidłowo przystawiać dziecko do piersi.
W pierwszych tygodniach życia nie zalecamy stosowania smoczka. Zdrowy noworodek, którego karmisz tak często jak chce, pobudza produkcję pokarmu na odpowiednim poziomie. Im częściej i dłużej dziecko ssie pierś, tym więcej masz pokarmu. Im rzadziej i krócej, tym masz go mniej.
Jeżeli dziecko ssie smoczek lub jest dokarmiane mieszanką, może to rozregulować twoją laktację i skutkować mniejszą ilością pokarmu w całym okresie karmienia piersią. Istnieje również ryzyko, że dziecko odrzuci pierś.
Gdy karmisz piersią, zapewniasz dziecku odpowiednią ilość płynów nawet w upalne dni. Nie musisz dopajać dziecka wodą czy innymi płynami. Pamiętaj, że dziecko może wymagać częstszego przystawiania do piersi.
Karmienie piersią w miejscach publicznych jest częścią życia społecznego. Jest również praktyczne i wygodne. Wbrew pozorom ułatwia wyjście z domu, spotkania w gronie przyjaciół czy wyjazd za miasto. Rodzice nie muszą zabierać ze sobą dodatkowych akcesoriów (np. butelek, wody do sporządzenia mieszanki), by nakarmić dziecko w przestrzeni publicznej. Pokarm matki jest bezpieczny dla dziecka i zawsze w odpowiedniej temperaturze.
Jeśli przerwiesz karmienie piersią na kilka dni, musisz liczyć się z ryzykiem zarówno zmniejszenia ilości pokarmu, jak i odrzucenia piersi przez dziecko. Gdy jesteś chora, lekarz w wielu przypadkach może dobrać taki lek, który nie będzie wymagał od ciebie zaprzestania karmienia piersią. Jeśli planujesz np. leczenie szpitalne, możesz wdrożyć postępowanie chroniące i podtrzymujące laktację.
Jeśli karmisz dziecko piersią, masz prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Zapewnia ci to Kodeks pracy. Jeśli zaś karmisz więcej niż jedno dziecko, masz prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Możesz zawnioskować, aby przerwy na karmienie były udzielane łącznie. Jeżeli twój czas pracy przekracza 4 godziny dziennie, ale jest krótszy niż 6 godzin dziennie, przysługuje ci jedna przerwa na karmienie.
Nie musisz odstawiać dziecka od piersi, gdy zaczyna chodzić do żłobka lub klubiku. Placówka, do której uczęszcza dziecko karmione piersią, musi zapewnić właściwe warunki do przechowywania i podawania pokarmu. W przypadku starszego dziecka możesz też pomyśleć nad karmieniem piersią po powrocie z pracy lub w trakcie przerwy na karmienie piersią.
Przed odciąganiem pokarmu:
Jeśli urodziłaś dziecko w terminie, akcesoria i sprzęt do odciągania, przechowywania i podawania dziecku pokarmu należy dezynfekować:
Jeśli odciągasz mleko dla wcześniaka, używaj akcesoriów jednorazowych lub przeznaczonych do ograniczonej liczby użyć. Jeśli nie masz takiej możliwości, dezynfekuj akcesoria wielokrotnego użytku bezpośrednio przed każdym użyciem.
Jeśli chcesz przechowywać i zamrażać pokarm, wybierz pojemnik, który jest:
Sprawdź informację na opakowaniu, czy pojemnik jest gotowy do użycia bezpośrednio po odpakowaniu. Jeżeli nie, umyj i poddaj dezynfekcji zgodnie z instrukcją.
Pomiędzy kolejnymi użyciami pojemniki należy dokładnie myć i dezynfekować. Czytaj więcej w punkcie: Jak dezynfekować sprzęt do odciągania pokarmu?
Pamiętaj, aby napisać na pojemniku, kiedy dokładnie odciągnęłaś pokarm (data i godzina).
Pokarm przechowuj najlepiej w głębi lodówki. Przechowywanie na półkach, które są na jej drzwiach, naraża pokarm na częste zmiany temperatury.
Sprawdź i dostosuj ustawienia temperatury sprzętu chłodniczego, w którym będzie przechowywany pokarm. Jeżeli nie masz takiej możliwości, sprawdź, jaką temperaturę chłodzenia i mrożenia zapewnia lodówkozamrażarka i dobierz właściwy czas przechowywania zgodnie z wytycznymi.
Jeśli chcesz transportować pokarm, używaj odpowiednich toreb chłodzących.
Możesz mieszać ze sobą porcje pokarmu odciągniętego w ciągu ostatnich 12 godzin, jeżeli zostały one wcześniej schłodzone do tej samej temperatury.
Uwaga! Nie dolewaj świeżo odciągniętego mleka do schłodzonego pokarmu.
Pamiętaj! Jeśli raz rozmrozisz mleko, nie możesz zamrozić go ponownie.
Dostosuj porcje pokarmu do indywidualnych potrzeb dziecka. W pierwszych dniach życia potrzebuje ono naprawdę niewiele pokarmu – na jedno karmienie wystarcza kilka, kilkanaście mililitrów mleka. Przygotowywanie małych porcji jest szczególnie ważne w przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie. Podgrzane ale niezjedzone przez wcześniaka porcje pokarmu trzeba wylać.
Stosuj pojemniki odpowiedniej wielkości. Jeśli będziesz używać zbyt dużych pojemników, możesz wyrobić sobie fałszywe wyobrażenie o ilości mleka, która jest potrzebna dziecku. A to z kolei może spowodować błędne przekonanie o niedoborze pokarmu.
W poniższej tabeli znajdziesz informacje, jak długo możesz przechowywać mleko w konkretnych warunkach. Dla bezpieczeństwa dziecka zawsze stosuj wytyczne dotyczące miejsca, temperatury i czasu przechowywania mleka. Pokarm, który był przechowywany nieprawidłowo lub dłużej niż określono w wytycznych, trzeba wylać.
| Warunki przechowywania pokarmu | Pokarm dla dzieci urodzonych o czasie | Pokarm dla wcześniaków i dzieci chorych |
|---|---|---|
| Temperatura pokojowa od 25 do 37°C | do 4 godzin | do 1 godziny |
| Temperatura pokojowa od 15 do 25°C | do 8 godzin | do 1 godziny |
| Temperatura do 15°C | do 24 godzin | do 1 godziny |
| Torba chłodnicza z wkładami chłodzącymi powinna być wykorzystywana tylko do transportu | do 24 godzin | do 24 godzin |
| Lodówka (tylna ściana) +4°C. Nie przechowujemy na drzwiach lodówki! | 2-5 dni | 96 godzin |
| Zamrażalnik lodówki (wspólne drzwi lodówki i zamrażalnika) -10°C | 2 tygodnie | l tydzień |
| Chłodziarkozamrażarka (oddzielne drzwi lodówki i zamrażalnika) -14°C | 3-4 miesiące | kilka tygodni |
| Zamrażarka od -18 do -20°C | 6 miesięcy lub dłużej | 3 miesiące |
Możesz rozmrażać pokarm powoli, w jeden z trzech podanych poniżej sposobów:
Mleko możesz też rozmrażać szybko, pod strumieniem ciepłej wody lub w podgrzewaczach z opcją rozmrażania pokarmu.
Uwaga! Nigdy nie podawaj dziecku mleka wyjętego bezpośrednio z lodówki. Dla zdrowego noworodka nie może mieć ono temperatury niższej niż pokojowa. Optymalna temperatura to 37°C.
Mleko, które jest rozmrażane w lodówce, możesz w niej przechowywać do 24 godzin (licząc od momentu wyjęcia z zamrażalnika).
Mleko rozmrożone pod ciepłą wodą (lub ogrzane w inny sposób) możesz przechowywać w temperaturze pokojowej do 4 godzin.
